اندونزی چهارمین کشور تولید کننده قهوه در جهان محسوب میشود. کشت قهوه در اندونزی از اواخر دهه 1600 و اوایل سال 1700 میلادی در سالهای آغازین استعمار این کشور توسط هلند آغاز شد. اندونزی به دلیل داشتن مناطق کوهستانی و نزدیک بودن این کشور به خط استوا باعث شده این کشور یکی از بهترین مناطق برای کشت قهوه باشد.

در سال 2017 کشور اندونزی با تولید 660,000 تن قهوه مرغوب جایگاه خود را به عنوان یکی از برترین تولید کنندگان قهوه تثبیت کرد. این کشور به دلیل داشتن قهوه‌های با طعم‌های متنوع مشهور است، و به دلیل داشتن قهوه‌هایی با اسیدیته پایین طرفداران زیادی در جهان دارد.

تاریخچه قهوه اندونزی

در قرن هفدهم وقتی اندونزی هنوز تحت اشغال هلند بود، شرکتی به نام voc دانه قهوه را از یمن به اندونزی آورد، آنها علاقه زیادی پرورش گیاهانی همچون قهوه داشتند، از طرف دیگر میخواستند انحصار تجارت قهوه در جهان را ازآن خود کنند.

دولت استعماری هلند در ابتدا قهوه را در اطراف باتاویا و در جنوب سوکامبومی و بوگور کاشت، مزارع قهوه بعدها در شرق جاوا،جاوای غربی و در بخش‌هایی از سوماترا و سلاووسی گسترش یافتند.برای توسعه این مزارع مناطق وسیعی از اراضی جنگلی پاکسازی و آماده کشت شدند.

رشد مزارع قهوه مسئول توسعه بسیاری از زیرساخت ها در اندونزی در اواخر قرن نوزدهم بود. و باعث شد این کشور در آن زمان به یک کشور صنعتی تبدیل شود.

در اواخر قرن نوزدهم کشت قهوه در اندونزی به دلیل رشد نوعی قارچ بر روی برگ‌های قهوه، دچار رکود بسیار شدیدی شد. این نوع قارچ معمولا از زیر برگ‌های گیاهان قهوه رشد می‌کند و سپس کل گیاه را در بر می‌گیرد و از بین می‌برد. این نوع قارچ به سرعت در سراسر اندونزی پراکنده شد و تمام مزارع قهوه از بین برد و صنعت قهوه در این کشور را به ویرانی کشاند.

بعضی از مزرعه داران به دلیل جبران خسارات خود زمین‌های خود را به کشت چای اختصاص دادند. زیرا آنها معتقد بودند گیاه چای به این نوع قارچ مقاوم بوده و باعث می‌شود خسارت‌های پیشین خود را جبران کنند. اما مستعمران هلندی به دلیل علاقه‌ای که به قهوه داشتند تصمیم گرفتند نوع دیگری از قهوه را که نسبت به قهوه عربیکا مقاومتر است جایگزین آن کنند. آن‌ها قهوه روبوستا را در کشور پرورش دادند که امروزه نیز حدود 90% تولیدات قهوه در این کشور نیز محسوب می‌شود.

زراعت قهوه اندونزی

امروزه بیش از 90% تولیدات قهوه در اندونزی توسط مالکینی با زمین‌های کوچک در حدود یک هکتار تولید میشود. برخی از این نوع محصولات به صورت ارگانیک بوده که این نوع قهوه معمولا طرفدار بیشتری بین مرم این کشور دارد.

در اندونزی بیش از 20 نوع گیاه عربیکا رشد می‌کنند که در پنج گروه اصلی قرار میگیرند:

• تیپیکا: این نوع قهوه یکی از گونه‌های اصلی و قدیمی قهوه عربیکا میباشد، که در سالهای طولانی کشت و گونه‌های زیادی از آن بوجود آمده است. درواقع این نوع قهوه توسط هلندی‌ها معرفی شد . اما بخش عمده‌ای از تیپیکا به دلیل فراگیری نوعی بیماری در بین این نوع گیاهان باعث شد بسیاری از گیاهان قهوه از بین برود، با این حال دو گونه، برگندال(Bergandal) و سیدیکالانگ (Sidikalang) که زیرمجموعه قهوه تیپیکا هستند، در سوماتا یافت میشوند.
• ترکیبی: این نوع قهوه که به آن (تیم تیم) نیز گفته میشود، درواقع این نوع گیاه در سال‌های 18-1917 به عنوان درختی واحد کاشته شده است، اما در واقع این گیاه به صورت ترکیبی از نوع عربیکا و روبوستااست
• اتیوپی: شامل رامبونگ (Rambung) و ابی سینیا(Abyssini) که در سال 1928 میلادی به جاوا آورده شد.
• کاتورا: کاتورا در واقع گیاهی جهش یافته از قهوه بوربون است. که منشا آن در برزیل یافت میشود.
• کاتیمور: این نوع قهوه به دلیل داشتن طعمی ضعیف شهرت دارد. و مردم این کشور بیشتر از این نوع قهوه استفاده میکنند.

سوماترا (ماندهلینگ ، لینتونگ و گایو)

در جزایر غربی اندونزی به دلیل روش منحصر به فردشان در آسیاب کردن قهوه‌ توجه بسیاری از افراد را جلب کرده است. در این منطقه دانه‌های سبز قهوه، مایل به آبی روشن است که این تغییر رنگ به گفته بسیاری از افراد به دلیل کمبود آهن در زمین است. قهوه سوماترا به دلیل داشتن بدنه سبک و شیرین شناخته شده است.

لینتونگ یکی از بهترین سطح کشت قهوه اندونزی

قهوه لینتونگ در منطقه لینتونگ نیوتا، در جنوب غربی دریاچه توبا پرورش داده می شود. این دریاچه بزرگ با 505 متر یکی از عمیق ترین دریاچه‌های جهان است. منطقه تولید قهوه در لینتونگ یک فلات مرتفع است که به دلیل تنوع در گونه های سرخس درخت شناخته شده است. این منطقه سالانه 15000 تا 18000 تن عربیکا تولید می کند.

گایو منطقه ای در دامنه کوه‌های اطراف شهر تاکونگون و دریاچه تاوار است. ارتفاع تولید قهوه به طور متوسط بین 1110 تا 1600 متر است. قهوه توسط افراد محلی و زیرسایه درختان رشد می کند.

قهوه از این منطقه به طور کلی با استفاده از روشهای سنتی مرطوب و سپس فرآوری می شود. با توجه به روش متفاوت این منطقه در رست کردن قهوه، قهوه این منطقه دارای بدنه‌ای سبک و دارای تندی خاصی است.

سلاووسی (توراجا، کالوسی، ممسا و گووا)

جزیره سلاووسی اندونزی، که قبلاً سببس (Celebes) نامیده می شد، در شمال فلورس (flore) قرار دارد. سلاووسی یکی از اصلی‌ترین مناطق برای تولید قهوه اندونزی محسوب می‌شود. همچنین مناطق ممسا (Mamasa)و گووا(Gowa) نیز عربیکا تولید میکنند ، گرچه آنها کمتر شناخته شده اند.

جاوا

غرب جاوا اولین منطقه‌ای بود که مزارع قهوه توسط یک شرکت هلندی تاسیس شد.سیستم‌های کشاورزی با گذشت زمان بسیار تغییر کردند و حدودا از قرن 17 میلادی شرکت هلندی صادرات خود را آغاز کرد.

در سال‌های 1880 نوعی بیماری بین درختان قهوه شیوع پیدا کرد و باعث شد کاشت قهوه در این منطقه برای مدتی متوقف شود، اما هلندی‌ها با جایگزین کردن قهوه لیبریکا و بعدها با روبوستا به جای عربیکا توانستند دوباره به کشت قهوه ادامه دهند و صادرات خود را از سر گیرد.

سمبوا

دامنه های غربی کوه تامبورا در شبه جزیره سانگار اصلی ترین منطقه قهوه در جزیره سمبوا است، بنابراین قهوه این منطقه به عنوان قهوه اندونزی تامبورا به بازار عرضه می شود.

پاپوا

دو منطقه اصلی قهوه در پاپوآ وجود دارد. اولین منطقه مهم، دره بالیم است کهدر ارتفاعات مرکزی منطقه جیاویجایا، اطراف شهر وامنا قرار دارد. دوم، دره کامو در منطقه نبیر، در لبه شرقی ارتفاعات مرکزی، اطراف شهر مومنمانی است. هر دو منطقه در ارتفاعات بین 1400 تا 2000 متر قرار دارند و شرایط ایده آل برای تولید عربیکا ایجاد کرده است.

کلام آخر

همانطور که گفته شد قهوه روبوستا به دلیل مقاومت بالا به برخی از بیماری‌ها جایگزین عربیکا در این کشور شد، این کشور در رده چهارم تولیدات قهوه در جهان قرار دارد و بسیاری از افراد در سراسر جهان قهوه اندونزی را استفاده می‌کنند.